1821 ΚΑΙ Η ΚΥΠΡΟΣ
Μέρα εορτασμού της Εθνικής Παλιγγενεσίας η αυριανή (25/3/2011). Μέρα χαράς και απόδοσης τιμών σε εκείνους που έδωσαν ότι πολυτιμότερο είχαν για του Θεού την πίστη την Αγία και της Μεγάλης μάνας Ελλάδας την ελευθερία. Σε αυτόν τον Πανεθνικό ξεσηκωμό παρούσα όπως πάντα με κάθε τρόπο και η Κύπρος. Το Παλαιόθεν μικρό Ελληνικό Νησί. Η μικρή νήσος των αμέτρητων Ηρώων και των εκατοντάδων Αγίων.
Η παρουσία των Ελλήνων Κυπρίων εθελοντών στους Εθνικούς αγώνες υπήρξε πάντοτε ιδιαίτερα σημαντική. Σκορπισμένοι παντού σε όλα τα τουρκοπατημένα εδάφη, οι Έλληνες της Κύπρου, μετείχαν ενεργώς στην δημιουργία των συνθηκών πάνω στις οποίες έκτισε και πρόσφερε η Φιλική Εταιρεία. Έτσι, παρά το γεγονός ότι στην μεγάλη Συνέλευση των μελών της Φιλικής Εταιρείας που πραγματοποιήθηκε στο Ισμαήλιο την 1η Οκτωβρίου 1820, αποφασίζεται η συμμετοχή της Κύπρου στην Εθνεγερσία να περιορισθεί μόνο σε χρηματική βοήθεια, τον Απρίλιο του 1821 πέφτουν στα χέρια των τούρκων στην Κύπρο, προκηρύξεις με επαναστατικό περιεχόμενο.
Οι εξελίξεις είναι πλέον ραγδαίες. Οι προγραφές των επαναστατημένων Ελλήνων της Κύπρου αμέτρητες. 9η Ιουλίου 1821: Στο Σεράϊ της Λευκωσίας, Ο Κουτσούκ Μεχμέτ διαβάζει το φιρμάνι του σουλτάνου και αρχίζει τις σφαγές και τους απαγχονισμούς. Πρώτο κρεμάζει τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό. Ακολουθούν οι άγριες δολοφονίες όλων των Δεσποτάδων και των προκρίτων, στο σύνολο 486. Ήταν η πρώτη κατάθεση φόρου αίματος της Κύπρου στον Εθνικό ξεσηκωμό. Είχαν προηγηθεί πολλές άλλες θυσίες με πιο χαρακτηριστική εκείνη του Ιωάννη Καρατζά, που μαζί με τον Ρήγα και άλλους έξι συνεργάτες του σύρθηκαν στα μπουντρούμια του Βελιγραδίου και ακολούθως στραγγαλίστηκαν και ρίφθηκαν στον Δούναβη.
Στις 6 Δεκεμβρίου 1821 μια ομάδα συναντάται στην Μασσαλία με τον Νικόλαο Θησέα. Ακολουθεί η έκδοση σχετικής προκήρυξης: «Νομίζομεν ενώπιον Θεού και ανθρώπων ότι έχομεν κάθε δίκαιον να μη γνωρίζουμε πλέον δια διοίκησιν τους αιμοβόρους τούτους ληστάς, αλλά συμφώνως με τους λοιπούς αδελφούς ημών Έλληνας θέλομεν προσπαθήσει δια την ελευθερία της ειρηνικής ημών, πάλαι ποτέ μεν μακαρίας, ήδη δε τρισαθλίας νήσου Κύπρου».
Η Κύπρος είναι παρούσα με τους δικούς της αντιπροσώπους και στις Εθνοσυνελεύσεις του 1825. Από τα απομνημονεύματα και τα γραπτά κείμενα των Κολοκοτρώνη, Μακρυγιάννη, Νοταρά, Πετρόμπεη, Γιατράκου, Μαυρομιχάλη και άλλων πολλών αγωνιστών, πιστοποιείται η μαζική συμμετοχή τουλάχιστον χιλίων εθελοντών Ελλήνων Κυπρίων στην Εθνεγερσία του 1821. Ανυπέρβλητη προσφορά, αν αναλογισθούμε τις δυσκολίες της εποχής και το μικρό μέγεθος του πληθυσμού της Κύπρου. Ήταν δεν ήταν 80.000, τότε, οι Ελληνικές ψυχές στην Μεγαλόνησο.
Από το ιστορικό Μουσείο του Υπουργείου Εξωτερικών, το Αρχείο της Βουλής, το Αρχείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας, το Αρχείο Αγωνιστών της Εθνικής Βιβλιοθήκης, το Γενικό Αρχείο του Κράτους, τα Αρχεία Μητροπόλεων και Μοναστηριών και άλλες πολλές ιστορικές πηγές αναφέρονται πολλές λεπτομέρειες για την συμμετοχή των Ελλήνων Κυπρίων στην Εθνική Παλιγγενεσία. Ο Επίσκοπος Δημητσάνας Φιλόθεος Χατζής που λειτουργούσε τους μπαρουτόμυλους Δημητσάνας, συνελήφθη και πέθανε ύστερα από φρικτά βασανιστήρια στις φυλακές της Τριπολιτσάς. Ο Ιεράρχης Νικομήδειας Αθανάσιος Καρύδης συνελήφθη με τον Πατριάρχη και σύρθηκε μαζί του στην αγχόνη. Στην πολιορκία της Ακροπόλεως από τον Κιουταχή συμμετέχουν τουλάχιστον 137 Έλληνες Κύπριοι. Ο Μιχάλης Κυπραίος πρωτοπαλίκαρο του Μακρυγιάννη πέρασε κολυμπώντας τις γραμμές τους εχθρού και έσωσε τους 1180 πολιορκημένους του Νεοκάστρου. Γράφει σχετικώς ο ίδιος ο Μακρυγιάννης: «Τότε εκεί όπου ριχτήκαμε σ’ το γιρούσι μου επληγώθη βαρέως και ύστερα πέθανε ο πατριώτης Μιχάλης Κυπραίος απούστειλα της πλεγής και πήγε εις την Αγγλική φρεγάτα όταν κινδυνεύσαμε εις το Νιόκαστρο».
Στους τριακόσιους της Ιόνιου Φάλαγγας περιλαμβάνονται και δεκαεννέα Έλληνες Κύπριοι. Ο Κανάρης έφθανε συχνά στις ακτές της Κερύνειας και φόρτωνε προμήθειες για την επαναστατημένη Ελλάδα. Στην μάχη της Τριπολιτσάς υπήρχε συμμετοχή τεσσάρων τουλάχιστον Κυπρίων, του Ιωάννη Γεωργίου, του Χρήστου Μιχάηλου (υπαξιωματικού), του Ιωάννη Κυπρίου (λοχαγού) και του Ιωάννη Κυπρίου. Και σε μαρμάρινη πλάκα στο Ιστορικό Πάρκο Μεσολογγίου μαρτυριέται ο θάνατος επτά Κυπρίων κατά την ηρωική έξοδο. Ο Ιωάννης Σταυριανού από την Λόφου της Λεμεσού, υπασπιστής του Γεωργίου Καραϊσκάκη, παρόν στην μάχη των Αθηνών, είναι ο μόνος Έλληνας Κύπριος που άφησε απομνημονεύματα στα οποία μάλιστα υποστηρίζει ότι ο μεγάλος μας οπλαρχηγός δεν έπεσε από εχθρικό βόλι, αλλά δολοφονήθηκε πισώπλατα από χέρι αδελφικό.
Με πολύ αίμα και τις θυσίες αμέτρητες έγραψε ο Έλληνας τις ένδοξες σελίδες του ’21. Από την Κύπρο έως την Βόρειο Ήπειρο και από την Κρήτη έως την πόλη και την Μικρά Ασία. Η μη απελευθέρωση της Κύπρου αλλά και άλλων αλύτρωτων έως και σήμερα ελληνικών εδαφών δεν άλλαξε παρά την τεράστια πίκρα τα αισθήματα των Ελλήνων της Κύπρου απέναντι στην απελευθερωμένη γη του Ελληνισμού. Γι αυτό και όσες φορές η Ελλάδα περνούσε δύσκολες ώρες, ο Έλληνας της Κύπρου προσέτρεχε οικειοθελώς. Η προσμονή για εθνική ολοκλήρωση έθρεφε κάθε του ελπίδα. Γι αυτό και η μεταβίβαση της Μεγαλονήσου στους άγγλους γίνεται δεκτή με ανάμικτα συναισθήματα. Τα λόγια του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου κατά την υποδοχή των Βρετανών γίνονται το λάβαρο των αγώνων που ακολούθησαν:
«Δεχόμεθα την μεταβολή της κυβερνήσεως, τοσούτο μάλλον καθ’ όσον πεποίθαμεν η Μ. Βρετανία να βοηθήσει την Κύπρον, όπως έκαμεν με τα Ιονίους νήσους, ίνα αύτη ενωθεί μετά της μητρός Ελλάδος μετά της οποίας είναι Εθνικώς συνδεδεμένη». Ο λαός προσυπογράφει τα λόγια του Αρχιεπισκόπου και προσεύχεται: «θεέ μου και αξίωσε μας την Ένωση να δούμε κι’ ας δεν έχουμε με ψουμίν μήτε νερό να πιούμε». Αμέτρητες οι θυσίες στα δίσεκτα χρόνια που ακολούθησαν. Όνειρα που μας έγιναν δυστυχώς παντοτινοί εφιάλτες. Παρ’ όλα αυτά είμαστε ακόμη εκεί στην ακρότατη Νοτιανατολική εσχατιά του Ελληνισμού, αρνούμενοι την παράδοση…
